کتاب چهارم
عنوان اصلـــی: Les Cigares du Pharaon
عنوان انگلیسی: Cigars of the Pharaoh
در ماجرای سیگارهای فرعون تنتن به کشور مصر سفر می‌کند و در این‌راه خود را در دام یک گروه قاچاق‌چیان موادمخدر می‌بیند که او را تا هندوستان می‌برند. هم‌چنین با دوپونت و دوپونط، کارآگاهان خصوصی آشنا می‌شود که نقش آن‌ها به‌تدریج در طول داستان اهمیت بیش‌تری پیدا می‌کند. تنتن که در حال مبارزه با قاچاق‌چیان موادمخدر مصر و هند است، با چند شخصیت ملاقات می‌کند که بعضی از آن‌ها برای او دردسرساز می‌شوند…
آماده‌سازی و انتشار سیگارهای فرعون
تاریخ طراحی و آماده‌سازی: 08/دسامبر/1932 – 08/فوریه/1934 (17/آذر/1311 – 19/بهمن/1312)
کتاب سیگارهای فرعون نیز مانند کتاب‌های قبل با عکس‌های متفاوتی در روی جلد به چاپ رسید. نسخه‌ی سیاهوسفید کتاب که به‌طور کلی با سه شکل روی جلد متفاوت چاپ شد. در سال 1942 (1321 خورشیدی)، هرژه عکس روی جلدی را طراحی کرد که به‌شکل کامل شیوه‌ی عکس کوچک در میان صفحه را از بین برد و از همان زمان بود که تصاویر روی جلد کتاب‌های تنتن، با روش جدیدی چاپ شد.
نخستین نسخه‌ی رنگی کتاب، در سال 1955 (1334 خورشیدی) و با جلد تازه به چاپ رسید. هم‌چنین هرژه در تعداد بسیار کمی از صحنه‌های داستان تغییرات جزئی اعمال کرد.
مرموز و معمایی
هرژه در چهارمین ماجراجویی مشتاق نوشتن یک داستان مرموز بود. در دهه‌ی 1930 (1310 خورشیدی) رمان‌های معمایی در سراسر اروپا با موفقیت نویسندگانی مانند آگاتا کریستی (Agatha Christie) رونق گرفت. هم‌چنین تصمیم برای ایجاد سناریویی در اطراف مقبره‌ی کی-اوسخ متاثر از کشف مقبره‌ی فرعون توت‌عنخ‌آمون* در سال 1922 (1301 خورشیدی) و ادعاهای روزنامه‌ها در مورد نفرین فراعنه بود.
هرژه برای روبه‌رو شدن با فرهنگ کهن و نوع نگرش غربی‌ها به این تمدن، خبرنگار خودساخته‌اش، تنتن را به سرزمین مصر اعزام می‌کند. در ادامه‌ی این داستان و برای تکمیل کنج‌کاوی‌هایش به هندوستان و از آن‌جا به چین، یکی از برجسته‌ترین مهدهای تمدن مشرق‌زمین سفر می‌کند.
سیگارهای فرعون به‌تنهایی یک داستان تک به‌حساب می‌آید و جزو مجموعه‌های دو قسمتی ماجراهای تنتن نیست. ولی چون داستان وابسته به قاچاق موادمخدر است در کتاب بعدی، گل آبی ادامه پیدا می‌کند تا بار دیگر تنتن پرده از این باند قاچاق بین‌المللی بردارد.
نوآوری
این داستان نقطه‌ی عطفی در حرفه‌ی تصویرگر جوان (هرژه) بود، از این پس ماجراهای تنتن سرشار از تخیل، راز و تعلیق شد. هرژه با روش‌های جدیدی با خوانندگان بازی می‌کرد و توالی‌های رویا و توهمات را معرفی کرد. نویسنده با مومیایی‌کردن شخصیت‌های خود، بُعد وهم‌آور و ترسناکی را برای روایت باز کرد.
هم‌چنین ایده‌ی اجساد مومیایی‌شده در امتداد یک دیوار از کتاب آتلانتیس (L’Atlantide) اثر پیر بنوا (Pierre Benoit) گرفته شده.
تحقیق و الهام
هرژه رمان‌ها و داستان‌های ماجراجویی مطالعه می‌کرد و به‌عنوان نویسنده از ایده‌های خاصی که با خواندن آن‌ها کشف کرده‌بود الهام می‌گرفت. هنگام انجام تحقیقات خود، از ژان کاپار (Jean Capart)، مصرشناس بلژیکی که در کتاب هفت گوی بلورین با نقش پروفسور برگاموت معرفی شد، الهام گرفت.
هرژه برای کوتاه‌کردن داستان در استاندارد 62 صفحه‌ای، صحنه‌ها و قاب‌هایی را حذف کرد که کارایی در روند داستان نداشت. مانند رویارویی تنتن با خفاش‌ها، تمساح‌ها و مارها. هم‌چنین نام شهر عربی که تنتن و میلو در داستان جست‌وجو می‌کردند مکه بود که حذف شد. هم‌چنین هرژه با قراردادن یک مصرشناس مومیایی‌شده به‌نام ا. پ. ژاکوبینی (E. P. Jacobini) اشاره‌ای به دوست و هم‌کار خود ادگار پیر ژاکوبز (Edgard Pierre Jacobs) داشته است.
معرفی گروهی از شخصیت‌ها
در این کتاب، روبرتو راستاپوپولوس، دشمن شماره یک تنتن معرفی می‌شود. او به‌عنوان مالک یک کمپانی فیلم‌سازی حضور دارد. نام او را یکی از دوستان هرژه پیش‌نهاد داد.
یکی از شخصیت‌های اصلی این داستان، فیلیمو سیکلون، مصرشناس است. می‌توان او را نمونه‌ی اولیه برای خلق شخصیت پروفسور تورنسل دانست، که هرژه در کتاب گنج راکام قرمز او را معرفی می‌کند.
آلن تامسون یکی دیگر از شخصیت‌های منفی و تاثیرگذار ماجراهای تنتن و میلو است. او نیز نخستین‌بار در سیگارهای فرعون – چاپ رنگی سال 1955 – حضور پیدا می‌کند. آلن که یک ملوان است در ماجرای خرچنگ پنجه طلائی نقش پررنگ‌تری در کنار کاپیتان هادوک ایفا می‌کند.
یکی دیگر از شخصیت‌های مجموعه‌ی تنتن، فروشنده‌ی پرتغالی و اهل لیسبون اولیویرا دا فیگویرا است. او در ماجراهایی که در خاورمیانه می‌گذرد، (تنتن در سرزمین طلای سیاه و انبار ذغال سنگ) نیز حضور دارد.
آنری دو مونفرد
آنری دو مونفرد (Henry de Monfreid) نویسنده و ماجراجوی قرن نوزدهم میلادی اهل فرانسه است. او به‌خاطر سفرهایش در دریای سرخ و سواحل شاخ آفریقا شناخته‌شده بود. وی در سال 1911 (1290 خورشیدی) عازم جیبوتی شد و بیش از بیست سال در دریاها دریانوردی کرد. آنری خیلی زود به اهمیت قاچاق اسلحه در این منطقه‌ی ویران‌شده توسط جنگ‌های قبیله‌ای پی برد. بنابراین به بی‌ثباتی خاورمیانه کمک کرد. هرژه کاراکترهای خود را از شخصیت‌های واقعی الهام می‌گرفت.
حضور رسمی کارآگاهان
نخستین دیدار رو در روی تنتن با دوپونت و دوپونط نیز در کتاب سیگارهای فرعون است. قهرمان ما با کشتی کروز برای گذراندن تعطیلات به مسافرت رفته. در این بین به کارآگاهان گزارش می‌دهند در کابین تنتن موادمخدر هروئین جاسازی شده و آن‌ها خبرنگار جوان را دست‌گیر می‌کنند. در درازای داستان بارها تعقیب و گریز بین تنتن و کارآگاهان شکل می‌گیرد. دوپونت و دوپونط یک‌بار هم تنتن را از تیرباران نجات می‌دهند، چون دستور دارند او را زنده بگیرند!
در نمایش‌نامه‌ای که هرژه با ژاک ون ملکبک (Jacques Van Melkebeke)، با نام تنتن در هند: راز الماس آبی (Tintin aux Indes : Le Mystère du diamant bleu) در سال 1941 (1320 خورشیدی) نوشته بودند، هرژه آن‌ها را دورانت و دورانط (Durant and Durand) نامید، ولی بعد نام آن‌ها را به دوپونت و دوپونط تغییر داد.
تبلیغات
این نشان از نبوغ هرژه است که کتاب‌های خود را در دل ماجراهایش تبلیغ می‌کند! در نخستین نسخه‌ی سیاهوسفید، شیخ پاتریش پاشا با افتخار کتاب تنتن در آمریکا، که به تازگی در سال 1934 (1313 خورشیدی) منتشر شده‌بود، به‌نمایش می‌گذارد! بعدها در نسخه‌ی رنگی، هرژه کتاب هدف کره ماه را جای‌گزین می‌کند.
نماد فرعون کی-اوسخ
نماد فرعون کی-اوسخ (Kih-Oskh)، تلفیقی از مکان‌های مختلف مصر، خاورمیانه و هند است که تنتن از آن‌ها دیدن می‌کند. هرژه در طراحی این نشانِ به‌یاد ماندنی از نماد یین و یانگ (Yin and Yang) الهام گرفت.
علاقه به سینما
علاقه‌ی هرژه به سینما، در سیگارهای فرعون نیز مشهود است. در نسخه‌ی سیاهوسفید، هنرپیشه‌ای که بازی‌اش با مداخله‌ی تنتن خراب شده، الهام گرفته از رودلف والنتینو (Rudolph Valentino)، ستاره‌ی هالیوود است که نقش اصلی فیلم شیخ (The Sheik) را بازی کرده.
در نسخه‌ی رنگی، شکل و شمایل بازیگر بنا بر ایده‌آل‌های رایج در دهه‌های 50-1940 میلادی (30-1320 خورشیدی) تغییر می‌کند. برای همین تصویر این شخصیت یادآور هنرپیشه‌ی آمریکایی، گری کوپر (Gary Cooper) است.
هند افسانه‌ای و حیوانات
در میانه‌ی این ماجرا هواپیمای تنتن در خلال یک تعقیب و گریز در هند سقوط می‌کند و او خود را وسط جنگل می‌بیند. خبرنگار ما با پوشش گیاهی سرسبز در قلمروی فیل‌ها، ببرها و… احاطه‌شده است. در آن‌زمان هند تحت کنترل بریتانیای کبیر بود و با نام هند بریتانیا یا راج بریتانیا** (British Raj) شناخته می‌شد.
در این داستان نیز همانند چند کتاب قبلی حیوانات بخشی از داستان هستند. ولی از آن‌جا که انتقادهای تندی به هرژه پس از تنتن در کنگو صورت گرفت، در این‌جا شاهد مهربانی تنتن با فیل‌ها هستیم نه شکارشان!
نخستین قرارداد با کاسترمن
سیگارهای فرعون آغاز یک رابطه‌ی کاری‌ست که بسیار فراتر از پایان خود ماجرا ادامه داشت. در سال 1934 (1313 خورشیدی)، لویی کاسترمن (Louis Casterman) ناشر ماجراهای تنتن به هرژه پیش‌نهاد کرد: بابت هر کتاب فروخته‌شده در 10.000 نسخه‌ی اول، 3 فرانک حق امتیاز دریافت کند. پس از آن برای هر کتاب فروش‌رفته 2 فرانک وصول کند.
شخصیت‌های داستان
تنتن و میلو، دوپونت و دوپونط، فیلیمو سیکلون، روبرتو راستاپوپولوس، آلن تامپسون، تام، اولیویرا دا فیگویرا، شیخ پاتریش پاشا، گروهبان ابن ابوبکر، دکتر فینی، آقای پی‌کاک، خانم و آقای اسنوبال، زیلازکی، مرتاض هندی، مهاراجه رفاژپوتالا و…
گزیده‌ای از انیمیشن سیگارهای فرعون به‌زبان اصلی
* توت‌عنخ‌آمون در 9 سالگی فرعون مصر شد. او با این‌که امروزه شهرت زیادی دارد، ولی دوران فرمانروایی‌اش بسیار کوتاه بود و تاثیر کمی بر جامعه‌ی مصر گذاشت. وی در 19 سالگی درگذشت.
** راج در هندی به‌معنی حکومت است.
